Uyingizda devor burchaklarida qora dog’larni payqadingizmi? Bu shunchaki estetik muammo emas, balki jiddiy sog’liq xavfi ham bo’lishi mumkin. Mog’or – ko’zga ko’rinmas dushman bo’lib, uning sporalari havoda suzib yuradi va nafas yo’llarimizga kirib, turli kasalliklarga sabab bo’ladi.
Mog’or rivojlanishi uchun faqat uchta narsa kerak: namlik, issiqlik va ozuqa. Uyimizdagi 60% dan yuqori namlik darajasi mog’or uchun ideal sharoit yaratadi. Ayniqsa, yomg’irli kunlarda yoki qishda isitish tizimlari ishlaganda, derazalardagi kondensatsiya namlikni oshiradi va mog’or o’sishi uchun qulay muhit yaratadi.
Mog’or sporalari nafas olish tizimiga tushganda, allergik reaktsiyalar, astma xurujlari, bosh og’rig’i va hatto xotira buzilishlariga sabab bo’lishi mumkin. Bolalar, keksalar va immuniteti past insonlar uchun bu xavf yanada yuqori. Tadqiqotlar ko’rsatishicha, mog’orli xonalarda yashovchilar orasida nafas olish kasalliklari 40% ko’proq uchraydi.
Havo quritgichlari – mog’orga qarshi birinchi himoya chizig’i
Havo quritgichlari xonadagi ortiqcha namlikni yo’qotib, mog’or rivojlanishi uchun zarur bo’lgan asosiy sharoitni bartaraf etadi. Ular havoni so’rib, undan namlikni ajratadi va quruq havoni qaytaradi. Bu jarayon xonadagi namlik darajasini 30-50% oralig’ida ushlab turadi – bu mog’or o’sishi uchun juda quruq, lekin inson salomatligi uchun qulay ko’rsatkich.
Zamonaviy quritgichlar nafaqat namlikni kamaytiradi, balki havoni filtrlaydi, undagi mog’or sporalari va allergenlarni tutib qoladi. Ba’zi modellar esa antibakterial qoplamalar bilan jihozlangan bo’lib, mog’or va bakteriyalarning ko’payishiga to’sqinlik qiladi.
Havo quritgichlarining asosiy turlari
Bozorda uchta asosiy turdagi havo quritgichlari mavjud:
-
Kompressorli quritgichlar – eng keng tarqalgan va samarali tur. Ular xuddi sovutgich kabi ishlaydi, havoni sovitib, undagi namlikni kondensatsiyaga aylantiradi. Katta xonalar uchun ideal, lekin elektr energiyasini ko’proq iste’mol qiladi.
-
Adsorbsiyali quritgichlar – silika-gel yoki zeolitdan foydalanib, namlikni o’ziga shimadi. Ular past haroratda ham samarali ishlaydi va kompressorli modellarga qaraganda kamroq shovqin chiqaradi.
-
Peltye effektli quritgichlar – ixcham va arzon, lekin kichik xonalar uchun mo’ljallangan. Ular termoelektrik effektdan foydalanib ishlaydi va kam elektr energiyasi sarflaydi.
Mog’or bilan kurashishda havo quritgichi – bu faqat birinchi qadam. Samarali natijaga erishish uchun xonalarni muntazam shamollatish, sirtlarni quruq saqlash va namlik manbaalarini nazorat qilish ham muhim.
Eng samarali havo quritgichlari mog’or bilan kurashda
Namlik bilan kurashish va uy muhitini sog’lom saqlash uchun havo quritgichlari eng samarali qurollardan biridir. Ayniqsa, Toshkentning nam mavsumlarida, uy-joy va ofislarda mog’or paydo bo’lishi jiddiy muammoga aylanadi.
Havo quritgichlari mog’or qarshi qaysi modellari samaraliroq degan savol ko’pchilikni qiziqtiradi. Bugun biz eng yuqori samaradorlikka ega bo’lgan uchta asosiy texnologiyani tahlil qilamiz va ularning har birining o’ziga xos xususiyatlarini ko’rib chiqamiz.
Kompressor asosidagi havo quritgichlari
Kompressor texnologiyasiga asoslangan quritgichlar bozorda eng keng tarqalgan va samarali modellar hisoblanadi. Ular sovutish tizimiga o’xshash printsipda ishlaydi.
Ishlash mexanizmi: Nam havo sovuq evaporator orqali o’tkaziladi, natijada suv kondensatsiyalanadi va to’planadi. Quruq havo esa xonaga qaytariladi.
Afzalliklari:
- Yuqori namlikli sharoitlarda (60% va undan yuqori) eng samarali
- Kuniga 20-50 litr suvni yig’ish qobiliyati
- Katta maydonlarni (70-150 m²) quritish imkoniyati
Midea MDDF-20DEN3 modeli o’zining 20 litr/kun quvvati bilan o’rtacha oilalar uchun ideal tanlov. Uning energiya samaradorligi A sinfi bo’lib, elektr sarfi atigi 260 Vt/soatni tashkil etadi.
| Model | Quvvat (litr/kun) | Xona maydoni (m²) | Narxi ($) |
|---|---|---|---|
| Midea MDDF-20DEN3 | 20 | 70 | 250 |
| Toshiba TDDP30E | 30 | 100 | 320 |
| LG UD301EHG | 30 | 120 | 380 |
Adsorbsion havo quritgichlari
Adsorbsion texnologiya namlikni kimyoviy yo’l bilan yutish printsipiga asoslangan, bu esa past haroratli sharoitlarda ham samarali ishlash imkonini beradi.
Ishlash mexanizmi: Quritgich ichidagi maxsus g’ovak material (odatda silikagel yoki zeolitlar) havoning namligini o’ziga singdiradi. Material to’yingach, quritish uchun qizdiriladi va jarayon qaytadan boshlanadi.
Afzalliklari:
- Past haroratlarda (5°C gacha) samarali ishlaydi
- Kompressor modellariga qaraganda kamroq shovqin chiqaradi
- Yengil va ko’chma konstruktsiya
Meaco DD8L modeli o’zining ixcham o’lchamlari va 8 litr/kun quvvati bilan kichik xonalar uchun ajoyib yechim. Uning energiya sarfi atigi 650 Vt bo’lib, sovuq iqlimli joylarda ham samarali ishlaydi.
Peltye elementli havo quritgichlari
Peltye (termoelektrik) texnologiyasi eng ixcham va tejamkor yechimlardan biri hisoblanadi, ayniqsa kichik maydonlar uchun.
Ishlash mexanizmi: Elektr toki ta’sirida Peltye elementi bir tomonini sovitadi, ikkinchi tomonini esa isitadi. Sovuq tomonda namlik kondensatsiyalanadi.
Afzalliklari:
- Kompressorsiz, shuning uchun juda kam shovqin chiqaradi
- Ixcham va yengil (2-5 kg)
- Kam elektr energiyasi sarflaydi (40-80 Vt)
Pro Breeze PB-03 modeli kuniga 500 ml suv yig’ish qobiliyatiga ega bo’lib, kichik xonalar (yotoqxona, vannaxona) uchun ideal. Uning narxi atigi 80 dollar bo’lib, boshqa texnologiyalarga nisbatan ancha arzon.
Mog’or bilan kurashishda eng samarali natijaga erishish uchun, xona maydoni va namlik darajasiga qarab to’g’ri texnologiyani tanlash muhim. Katta xonalar uchun kompressor modellarini, sovuq sharoitlar uchun adsorbsion quritgichlarni, kichik xonalar uchun esa Peltye elementli quritgichlarni tavsiya etamiz.
Havo quritgichlari bilan mog’orga qarshi kurash
Mog’or bilan kurashish har bir uy egasi uchun muhim vazifa. Namlik yuqori bo’lgan xonalarda mog’or paydo bo’lishi nafaqat uyning ko’rinishiga, balki sog’liqqa ham salbiy ta’sir ko’rsatadi. Zamonaviy havo quritgichlari bu muammoni hal qilishda eng samarali vositalardan biri hisoblanadi.
Xona maydoni va namlik darajasiga qarab tanlash
Havo quritgichini tanlashda eng muhim omil – xonangizning o’lchami va namlik darajasi. Kichik xonalar (20-30 m²) uchun kuniga 10-12 litr namlikni yig’adigan qurilmalar yetarli. Beko DPS7405GX2 kabi modellar kichik va o’rta hajmdagi xonalar uchun ideal tanlov.
O’rta hajmdagi xonalar (30-50 m²) uchun kuniga 15-20 litr namlikni yig’adigan qurilmalar tavsiya etiladi. Midea MDDF-20DEN3 modeli bu toifada yaxshi natija ko’rsatadi.
Katta xonalar (50 m² dan ortiq) yoki juda nam sharoitlar uchun kuniga 25-30 litr quvvatga ega bo’lgan qurilmalar zarur. DeLonghi DEX16F kabi professional modellar bunday vaziyatlarda eng yaxshi yechim.
Muhim eslatma: Namlik darajasi 60% dan oshganda, mog’or paydo bo’lishi ehtimoli keskin oshadi. Ideal namlik darajasi 40-50% oralig’ida bo’lishi kerak.
Energiya samaradorligi va shovqin darajasi
Havo quritgichini tanlashda energiya samaradorligi muhim ahamiyatga ega. A++ energiya samaradorlik sinfiga ega qurilmalar elektr energiyasini 30% gacha tejaydigan holda ishlaydi. Philips Series 5000 modellari yuqori energiya samaradorligi bilan ajralib turadi.
Shovqin darajasi ham muhim ko’rsatkich. Yotoqxona uchun 40-45 dB dan oshmagan shovqin darajasiga ega qurilmalarni tanlash maqsadga muvofiq. Oshxona yoki mehmonxona uchun 50 dB gacha bo’lgan shovqin darajasi qabul qilinishi mumkin.
Energiya samaradorligi va shovqin darajasi o’rtasidagi muvozanatni topish – to’g’ri tanlov kaliti.
| Model | Quvvat (l/kun) | Energiya sinfi | Shovqin darajasi (dB) | Xona maydoni (m²) | Narxi ($) |
|---|---|---|---|---|---|
| Beko DPS7405GX2 | 12 | A+ | 42 | 20-30 | 180 |
| Midea MDDF-20DEN3 | 20 | A++ | 45 | 30-50 | 250 |
| DeLonghi DEX16F | 25 | A+ | 48 | 50-70 | 320 |
| Philips Series 5000 | 22 | A++ | 40 | 40-60 | 290 |
Havo quritgichlaridan samarali foydalanish usullari
Havo quritgichidan maksimal samara olish uchun bir necha muhim qoidalarga amal qilish zarur:
-
Eshik va derazalarni yoping – qurilma ishlayotgan xonada havo almashinuvini kamaytiring, bu samaradorlikni oshiradi.
-
To’g’ri joylashtirish – qurilmani devordan kamida 30-40 sm masofada joylashtiring va havo aylanishiga to’sqinlik qilmaydigan joyni tanlang.
-
Filtrlarni muntazam tozalang – har 2-3 haftada filtrlarni tozalash qurilma samaradorligini 20% gacha oshiradi.
-
Namlik darajasini to’g’ri o’rnating – mog’orga qarshi kurashish uchun namlik darajasini 40-45% atrofida o’rnatish eng samarali.
-
Suv idishini o’z vaqtida bo’shating – to’lgan suv idishi qurilma ishlashini to’xtatadi.
Havo quritgichidan foydalanish elektr energiyasi sarfini oshirsa-da, mog’or tufayli kelib chiqadigan ta’mirlash xarajatlaridan ancha arzon.
Electrolux EXD16DN4W kabi «Smart» funksiyali zamonaviy modellar namlik darajasini avtomatik nazorat qiladi va energiya sarfini optimallashtiradi, bu esa uzoq muddatli foydalanishda sezilarli tejamkorlikni ta’minlaydi.
